Een verwijzing naar het zeer interessante boek en aanrader ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman. Zou een aantal van zijn conclusies ook toepasbaar zijn op risico’s? Bij voorbaat geef ik aan dat geen van wat ik beweer op enige wetenschappelijk onderbouwing is gebaseerd . Gewoon een blog om de gedachten weer eens de vrije loop te laten.
Rutger Bregman doet in zijn boek een aantal constateringen die je volgens mij ook op het onderwerp risicomanagement zou kunnen loslaten.
- Niemand staat ‘s-ochtends op met het idee een ander pijn te doen of schade te veroorzaken
- Slecht nieuws krijgt meer aandacht dan goed nieuws terwijl dit laatste er stiekem meer is
- Zodra je ergens regels / omheining omheen zet begint het gevecht, als iets gemeenschappelijks is zorg je er ook met elkaar voor
- Wie vriendelijk doet, wie goed ontmoet
Ad 1. Te grote risico’s neemt niemand zomaar.
De mens is van nature heel risicobewust. Iedereen op zijn of haar eigen wijze maar niemand zal risico’s nemen waarbij mensen of zaken die men belangrijk vindt in gevaar komen. Dit geldt mijns inziens voor zowel de privésfeer als in de zakelijke omgeving. Zakelijk liggen de consequenties vaak verder weg waardoor men de directe gevolgen wellicht niet altijd scherp heeft maar dit heeft ook te maken met in welke mate men voldoende is opgeleid voor de functie. Als je weet dat door jouw nalaten klanten niet verzekerd zijn zal iedereen er van nature alles aan doen om dit te voorkomen. Soms heeft men onvoldoende kennis om het geheel te overzien maar dit zie ik meer als een afstemmingsvraagstuk. Weet iedereen van elkaar waar en waarom men de dingen doet zoals ze gedaan worden?
Ad 2. De meeste risico’s nemen we goed.
Ik ben er van overtuigd dat >80% (en dat is de voorzichtige schatting) van de risico’s goed gemanaged worden. We hebben het hier alleen niet over. Organisaties hebben (net als Rutger Bregman vaak aangeeft) meer oog voor wat er mis gaat dan voor wat er allemaal goed gaat. Hoeveel zaken gaan er goed bij het bouwen van een huis? Huizen worden tegenwoordig opgeleverd met minder dan 10 opleverpunten. 10 van de hoeveel?? Heel veel!
Natuurlijk moeten we leren van onze fouten en incidenten. Maar we moeten ook vieren wat er goed gaat! Als Naris hebben wij al 2 keer de lancering van ons nieuwe platform uitgesteld. We gaan voor kwaliteit en voor veilig (lees ook het boek: ‘het is oorlog maar niemand die het ziet’ van Huib Modderkolk dan weet je waarom). Tot 2 keer toe opnieuw begonnen, heel veel leergeld betaald door veel mensen. Nu is het zaak dit ook te gebruiken en iedere keer beter te worden. Ik ben ervan overtuigd dat wij met het mooiste en meest integrale pakket op de markt gaan komen maar ben in dit proces ook al een paar keer in de ‘negatieve spiraal’ terecht gekomen. Het is echt moeilijk om de successen te blijven zien omdat de aandacht blijkbaar heel natuurlijk altijd naar de fouten gaat. Dit vraag continue bewustzijn op dit gebied.
Ad3. Te formele organisaties organiseren grote risico’s!
Als organisaties nog klein zijn, zeg start-ups, is alles heel overzichtelijk. Er zijn nog geen formele rollen en verantwoordelijkheden. We kijken met elkaar naar het totaal en iedereen pakt op waar men goed in is. En als iemand anders iets laat vallen staat een ander klaar om het over te nemen of te helpen. Het doel is duidelijk en gemeenschappelijk en er is geen wij tegen zij. Rutger Bregman geeft mooie voorbeelden van organisaties als Buurtzorg, Agora en burgerbegrotingen als in de stad Torres. Allemaal voorbeelden waarbij de verantwoordelijkheid voor de doelen van de organisatie breed worden gevoeld en dus ook gedragen. De risico’s die hierbij horen worden ook breed gezien en gemanaged, met elkaar. Rutger Bregman geeft in zijn boek tal van voorbeelden dat waar meer regels geïntroduceerd worden de schijnveiligheid toeneemt maar de praktijk het tegenovergestelde laat zien. Op de kostscholen worden de meeste gevechten gevoerd, in strenge gevangenissen zijn de meeste geweldsincidenten, in de strengste politiestaten zien we de meeste misdadigers, juist omdat we ertoe gedwongen worden om daar naar te kijken! Hier gaat het alleen nog maar om incidenten te zien en op iedere afwijking van de regel te handhaven
In organisaties die sterk rule driven zijn zullen we dus ook meer overtredingen / incidenten vinden. Als we van elkaar weten dat we worden aangesproken (laat ik het woord afrekenen niet gebruiken) op de hoeveelheid incidenten die we veroorzaken zullen we er alles aan doen om dit te voorkomen. In lijn met wat Rutger Bregman heeft geconstateerd in de politiestaat New York gaan we dus incidenten niet melden, onder het tapijt vegen, anderen de schuld geven, etc.
HIERMEE ORGANISEREN WE DUS ONZE EIGEN RISICO’S!
Ad 4. Open en transparant leidt tot meer begrip
Voor zover ik het kan beoordelen (alleen op basis van de meer dan 200 gesprekken die ik jaarlijks heb met klanten en potentiële opdrachtgevers) worden we steeds transparanter in het delen van risicoprofielen. Door schade en schande wellicht (zeesluis IJmuiden bijvoorbeeld) komen we er achter dat hele risicovolle projecten nu eenmaal niet bij 1 partij kunnen liggen. Aan de andere kant ontstaan er uit risicovolle projecten ook weer vaak nieuwe innovaties. Als we aan de risicokant delen, dan ook aan de opbrengsten kant toch? Wellicht dat we hier nog wat stappen in moeten zetten om ook dit soort winsten nu en in de toekomst met elkaar te delen. De beste samenwerkingen zijn toch die waar je samen wint maar ook samen verliest. Een bedrijfsmodel dat alleen op risicovolle projecten is gestoeld is in mijn ogen gedoemd te mislukken. Er moet ook altijd een basis in de bedrijfsvoering zijn waar je altijd op terug kunt vallen omdat je er gewoon goed in bent en dus geld kunt verdienen. Door je kennis en expertise zijn de risico’s overzichtelijk.
Volledig in Control?
Op basis van bovenstaande moet je dat misschien meer voelen en ervaren dan afdwingen. De meeste Strategische risicoprofielen die ik ken gaan maximaal 20% over nieuwe keuzes en de overige 80% over de zaken beter doen of met een andere focus dan we al deden. Des te belangrijker om ervoor te zorgen dat de aansluiting tussen de operationele risico’s en de strategische keuzes zichtbaar is. Sturen op de belangrijkste risico’s is in 80% van de gevallen sturen op heel veel zaken die al goed gaan en waarvan we ons willen verzekeren dat dit goed blijft gaan
We zouden ook de discussie aan kunnen gaan of het 3-lines of defence model nog wel zoveel toekomst heeft. Of zouden we gewoon de toon kunnen veranderen? Wij zijn laatst geaudit voor ISO27002. Als relatief kleine organisatie is dit een mooie uitdaging waarbij we erg afhankelijk zijn van onze mensen. Verloop heeft direct impact. We hadden 2 hele scherpe maar ook vriendelijke auditors die je af en toe ook gewoon op de goede weg zetten. Vriendelijkheid en hulpvaardigheid zijn de belangrijkste motivators om met veel enthousiasme de laatste puntjes op de bekende i te zetten.
Vriendelijkheid kan ook zijn om het de mensen op de werkvloer, aan het bed, achter het bureau zo makkelijk mogelijk te maken. Wie heeft er geleerd om in risico’s te denken? Niemand dus en daar staan zij ook echt niet mee op….. Toch willen we wel een uitspraak van ze. Standaardiseren en simpel houden zijn cruciaal om toch informatie te krijgen zodat je hen door middel van nieuwe inzichten en kennisdeling verder kunt helpen.
Vriendelijkheid is de taal die iedereen ziet en kan horen!
