Inclusief de 6 belangrijkste overwegingen waarom je een start met maatschappelijke effectsturing moet maken als gemeente.
Jij bent er als gemeente om je inwoners – en met name de meest kwetsbaren – te helpen. Het beleid wat je daarvoor voert, wil je dus ook kunnen verantwoorden en uitleggen aan je inwoners. Met andere woorden: Verantwoorden dat de gemeente de Juiste dingen doet.
Vreemd genoeg ligt de focus van verantwoording niet op de vraag of de gemeente de Juiste dingen doet, maar op de vraag of de gemeente de dingen Juist doet.
Maatschappelijke Effectsturing
Dit heeft tot gevolg dat 95% van de tijd, die gemeenten in verantwoording stoppen, wordt gespendeerd aan de financiële rechtmatigheid (De dingen Juist doen). Slechts 5% van de tijd, wordt gespendeerd aan het verantwoorden dat het gevoerde beleid ook daadwerkelijk het gewenste effect heeft opgeleverd (De Juiste dingen doen).
Dit in een tijd waarin de kloof tussen de politiek en inwoners groeit, terwijl inwoners steeds nadrukkelijker vragen om de verantwoording van de toegevoegde waarde van beleid. Maatschappelijke effectsturing biedt de kans om deze kloof te dichten. Maar dan moeten we het wel anders gaan doen dan we tot nu toe gedaan hebben.
De 6 belangrijkste overwegingen
Onderstaand geven we je de 6 belangrijkste overwegingen mee, waarom ook jouw gemeente een start met maatschappelijke effectsturing moet maken:
1. Inwoners vragen erom
In het bedrijfsleven is maatschappelijke effectsturing al gebruikelijk, consumenten vragen hier om. Dat inwoners dit ook van hun gemeente gaan vragen is slechts een kwestie van tijd.
2. Leefbaarheid en milieu
Wil je als bestuurder in Nederland een toekomst hebben, dan kan je niet langer om maatschappelijke effectsturing heen. In plaats van dat je nu (bijna) alle tijd besteedt aan wet- en regelgeving en het verantwoorden daarvan, wil je tijd overhouden om te verantwoorden wat je als gemeente betekent voor je inwoners en wat je ervoor doet zodat we een leefbare samenleving én later ook nog een leefbare planeet hebben.
3. Allemaal gelijk én allemaal anders
Iedere gemeente is anders en toch willen we ons allemaal op dezelfde manier verantwoorden. Dat de financiële kant van verantwoorden allemaal gelijk is bij gemeenten, dat is juist, maar voor de niet-financiële kant zijn gemeenten uniek. Elke gemeente heeft een eigen ecosysteem en maatschappij. Dat unieke karakter van hoe je de taken uitvoert, dát wil je kunnen verantwoorden. Daarvoor is het wel nodig dat je weet wie jij bent als gemeente en wat je met de toekomst van je gemeente wil.
4. Effectindicatoren zijn geen kengetallen
Indicatoren die vanuit het BBV verplicht zijn om onderling gemeenten te kunnen benchmarken, bestaan nu veelal uit kengetallen. Technisch gezien worden deze dingen door elkaar gehaald. Een indicator geeft aan in welke richting iets op aan het bewegen is. Een kengetal is een volwassen geworden indicator. Als je wilt sturen op indicatoren, moet je niet naar kengetallen zoeken.
5. Specifieke indicatoren en risico’s
Stel specifieke indicatoren op over wat jij als gemeente wil verantwoorden, hoe je dat wil meten en binnen welke parameters. Stel voor deze indicatoren een strategiekaart op over hoe je zowel met de kansen als de bedreigingen omgaat én hoe je (eventuele) risico’s het hoofd biedt – gaan we zo nog dieper op in.
6. Effectsturing betekent keuzes maken vooraf
Bij iedere gemeente zijn er meer ideeën dan geld. In de ideale wereld wil je dus aan de voorkant bepalen waar je het gemeenschapsgeld aan uitgeeft en wat daarvan het maatschappelijke rendement is. Vooraf. Niet achteraf. Alleen dan maak je de juiste keuzes en afwegingen. Ook als dat een keer een morele keuze is die wellicht minder maatschappelijk effect heeft
Strategiekaart
De Juiste dingen doen en bestuurbaar maken vraagt om inzicht te hebben in de bedoeling/ de doelstelling. Met andere woorden overzicht te hebben over de afzonderlijke doelen en de functionele uitwerking daarvan in de bedrijfsvoering (de kritische succesfactoren), waar het verschil wordt gemaakt. Binnen het NARIS GRC-platform is daarvoor de strategiekaart ontwikkeld. Gebaseerd op de balanced scorecard van Kaplan en geeft deze inzicht in de samenhang, overzicht over het totaal en maakt duidelijk of er risico’s op het behalen van deze kritische succesfactoren zijn en wat de impact daarvan kan zijn.
Kennis maken met GRC? Maak een afspraak en maak kennis met Naris!
De veelal wat abstracte doelstelling wordt concreet; de samenhang en samenwerking wordt helder en de risico’s die de voortgang en het behalen van de kritische succesfactoren in de weg staan bespreekbaar. De kloof tussen de strategische cyclus en de operationele cyclus wordt gedicht en dat maakt effectsturing mogelijk en geeft rust en ruimte in de organisatie. Er wordt reëel, realistisch en beheerst gewerkt aan bestendige en zinvolle resultaten, door een betrouwbare en vertrouwenwekkende lokale overheid.
Tot actie komen
In onze volgende handout Station 3 die we in samenwerking met Step in Control hebben gemaakt, geven we je naast deze 6 overwegingen, 6 concrete stappen om tot actie over te kunnen gaan. Zodat ook jij maatschappelijke effectsturing kan realiseren.
Mee
met Step in Control en Naris naar ‘eindstation Rechtmatigheid’? Vul hier je ‘instapkaartje’ in en ontvang onze gratis handouts!
