De afgelopen periode heb ik met enige verbazing aanschouwd hoe de COVID-19 crisis ons dagelijks leven overviel. Sinds eind december hoorden we er al over in het nieuws en in januari en februari maakten we er grappen over. In maart was er opeens paniek en moesten er maatregelen volgen waarvan we de impact nu nog niet kunnen overzien. Nu vraag ik mij af; gaan we de risico’s die voortkomen uit de klimaatverandering op dezelfde wijze tegemoet of kiezen we daarvoor een iets voorbereidere aanpak? En welke risicomanagement methodiek hoort daarbij?
Klimaatverandering
Klimaatrisico staat al jaren op de agenda met wisselend succes qua aandacht. Wel staat buiten kijf dat klimaatverandering een feit is en dat we dit samen te lijf moeten gaan. Enerzijds door maatregelen te nemen die klimaatverandering kunnen beperken (zogenoemde mitigatie maatregelen) en anderzijds om ons te wapenen tegen hetgeen er op ons af komt als de temperaturen stijgen, de waterhuishouding van onze aarde definitief verandert en de zeespiegel gaat stijgen (zogenoemde adaptatie maatregelen).
De wijze waarop we de klimaatverandering te lijf gaan is een onderwerp dat op de politieke agenda staat en waarvoor vanuit de samenleving regelmatig aandacht wordt gevraagd. Een ontwikkeling van de laatste jaren is dat ook in de zakelijke omgeving steeds vaker aandacht wordt gevraagd voor klimaatrisico’s. Investeerders, klanten en toezichthouders verwachten meer en meer van organisaties dat zij inzicht hebben in de klimaatrisico’s -en kansen- die op hen af komen en dat ze een beeld hebben bij de impact die deze risico’s -en kansen- hebben op de gezondheid van die organisatie. Enerzijds wordt dit gedreven vanuit een financieel perspectief, maar vaker en vaker geldt ook dat duurzaamheidsvragen belangrijk zijn voor de reputatie van investeerders.
Task Force for Climate change Financial Disclosures
Die groeiende aandacht wordt aan kracht bijgezet door de aanbevelingen van de Task Force for Climate change Financial Disclosures (TCFD). Deze Task Force is geïnstalleerd door de Financial Stability Board, wordt voorgezeten door Michael Bloomberg en geeft richtlijnen over de wijze waarop financiële instellingen hun inzicht en de financiële impact daarvan moeten inregelen in de governance en strategie van de organisatie. Daarbij geeft TCFD aan dat het inregelen van klimaatgerelateerde risico’s -en kansen- zou moeten aansluiten op bestaande risicomanagement methodieken en gebruik moet maken van metrics en targets om de mogelijke impact op de organisatie goed en onderbouwd inzichtelijk te krijgen.
Voorzitter Bloomberg van de TCFD geeft aan dat transparantie in algemene zin markten efficiënter maakt en dat economieën daar stabieler en veerkrachtiger van worden. De Task Force richt zich op transparantie over klimaatgerelateerde risico’s en kansen. Daarbovenop heeft de Transparencybenchmark (TB), het initiatief van de Nederlandse overheid om onderzoek te doen naar de transparantie van (MVO) jaarverslaggeving, aangekondigd dat klimaatrisico een prominent onderwerp is van hun benchmark activiteiten voor de 2019 verslagen. Tevens worden er steeds meer koppelingen gemaakt met klimaatrisico’s door andere, reeds gevestigde, initiatieven zoals de EU Transparancy Directive en het Carbon Disclosure Project (CDP). Ook krijgt klimaatadaptatie een prominente plek in de EU Taxonomy. Deze ontwikkelingen, in combinatie met de ervaringen van de afgelopen tijd toen COVID-19 ons verraste, doet vermoeden dat het NU tijd is dit onderwerp vast te grijpen en duurzaam te borgen in de wijze waarop we risico’s managen in organisaties.
Maar waar begin je met risicomanagement? En met wie begin je? Laat ik eens starten met die laatste vraag. Wie in de organisatie gaat dit eenkoppige monster waarover zoveel geschreven is aanpakken?
In dit onderwerp is het key dat er -wederom- samen gewerkt wordt. We zien een initiërende samenwerking tussen de Sustainability Managers en de Risk Managers. De eerste groep heeft er belang bij dat de organisatie op verantwoorde wijze met duurzaamheidsonderwerpen bezig is en die tweede groep wil voorkomen dat de organisatie later met risico’s wordt geconfronteerd die nooit op de radar hebben gestaan. Dit duo kan gezamenlijk het Management bewegen om met hen over dit onderwerp na te denken. Daarbij kan een groep als Investor Relations een helpende hand bieden, daar het belang van klimaatadaptatie voor investeerders steeds belangrijker wordt, o.a. door de toevoeging ervan in de EU Taxonomy.
Wat gaan we dan doen? Klimaatverandering wordt op diverse niveaus en met diverse brillen bestudeerd en er bestaat een enorme hoeveelheid informatie over mogelijke scenario’s van klimaatverandering. Het is aan dat initiërende duo te gaan onderzoeken hoe die scenario’s relevant voor hen kunnen zijn en welke risico’s -en kansen- dat met zich mee brengt. De basis van een dergelijk onderzoek ligt in huidige wetenschappelijk gebaseerde data en scenario’s. Met name de Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) biedt assessments van klimaatscenario’s, toekomstige risico’s en mogelijke impact. Wanneer we deze risico’s specifiek betrekken op de organisatie, zijn deze vooral afhankelijk van geografische ligging, aard van de operatie en het product, grondstoffen, leveranciers, disruptie in de supply chain, klantgroep en energie. Op basis van dit eerste overzicht kan de interesse van Management aangewakkerd worden.
Gezamenlijk dient, na die eerste aftasting van de relevante scenario’s, het inzicht op de daadwerkelijk verbonden risico’s en kansen vergroot te worden. Dus, stel in een ongecompliceerd voorbeeld, de rivieren in Nederland overstromen vaker en intensiever zoals opgenomen in het IPCC rapport over de mogelijke scenario’s voor Europa en jij hebt een productiefaciliteit in de uiterwaarden van zo’n rivier, welke risico’s komen er dan op je af? En welke kansen zijn er wellicht?
Risicomanagement methodieken
Al met al zijn er tal van scenario’s en bijbehorende mogelijk relevante risico’s die met gezamenlijk denkwerk inzichtelijk worden gemaakt en waarbij helder wordt of een bepaald scenario interessante kansen met zich meebrengt. Vervolgens is het zaak te bepalen hoe je als organisatie om wil gaan met die risico’s en kansen en hoe deze nieuwe categorie risico’s en kansen zich verhoudt met de reeds bestaande risico’s en kansen. Vanuit zowel een efficiëntie- als een vergelijkbaarheidsperspectief is het zinvol de risico’s en kansen op eenzelfde wijze te beoordelen als de andere categorieën en dus gebruik te maken van de bestaande risicomanagement methodieken.
Voor de kansen die naar boven zijn gekomen in de analyse moet gekozen worden of risicomanagement methodiek wel of niet geïntegreerd gaan worden in de (duurzaamheids)strategie. Stap voor stap en beetje bij beetje wordt hiermee klimaatgerelateerd risico verankerd in het sturings- en beheersingsmodel van de organisatie zoals elke andere nieuwe risicocategorie dat in het verleden ook heeft gedaan.
De uitvoer van deze stappen geeft inzicht en ideeën over de financiële weerbaarheid en de duurzaamheid van het business model gegeven de klimaatsverandering. Dat is informatie die in- en externe stakeholders relevant vinden. De opgedane lessen kunnen dan ook goed weergegeven worden in de gevraagde rapporten en verantwoordingen.
Klimaatverandering vraagt nu om een gedegen analyse vanuit een risicomanagement perspectief. De heldere blik op risico’s m.b.t. de klimaatverandering helpt de impact op de strategie scherp te bezien en mogelijk ook kansen te ontdekken. Duurzaamheidsadviesbureau Sustainalize en NARIS GRC Software hebben de handen ineengeslagen en gezamenlijk we een kennisdatabase met mogelijk relevante risico’s opgebouwd voor de bekende scenario’s. Tevens is een risicomanagement aanpak ontwikkeld waarlangs de analyse plaats kan vinden. De database is een mooi startpunt voor onze klanten om de eerste analyse op klimaatgerelateerd risico te gaan doen. Tevens bevat de database modelmaatregelen die gebruikt kunnen worden voor het beheersen van de risico’s. Sustainalize en Naris bieden gedurende het proces de begeleiding die wenselijk is bij het uitvoeren van de diverse stappen van de aanpak. Denk daarbij aan begeleiding in het analyseren van de risico’s en kansen, het sturen van de discussies en beslissingen om de uitkomsten vervolgens gedegen te implementeren in de (duurzaamheids)strategie en te integreren in het huidige governance model.
Auteur: Anniek Bakker, in samenwerking met Lot Elshuis.
